Rekomendacja Zespołu Stałego ds. Programu Pierwszy Ratownik dot. propagowania zasad udzielania pierwszej pomocy przez jednostki OSP

Źródło: ZOSPRP.pl

Jednym z ustawowych zadań jednostek OSP jest propagowanie zasad udzielania pierwszej pomocy. WIelu z nas regularnie odwiedza szkoły, różne organizacje oraz w trakcie różnych imprez propagujemy zasady udzielania pierwszej pomocy. Przeprowadzając eventy szkoleniowe pamiętajmy, aby wiedza i umiejętności z pierwszej pomocy były zgodne z Wytycznymi Europejskiej Rady Resuscytacji, które znajdują się na stronie www.prc.krakow.pl. Zadaniem propagowania zasad pierwszej pomocy jest nauczenie laika w jaki sposób ma udzielić pierwszej pomocy w przypadku stanów zagrożenia życia, takich jak: nagłe zatrzymanie krążenia, osoba nieprzytomna, krwotok, zakrztuszenie, itp. Z zasady pierwsza pomoc ma być prosta i skuteczna.

Podczas wizyt w szkołach należy dobierać treści adekwatne do wieku dzieci. Niedawno Europejska Rada Resuscytacji opublikowała Wytyczne ERC 2025 w których zaleca następujące działania w mach akcji Dzieci Ratują Życie (Kids Save Lives) :

Wszystkie dzieci w wieku szkolnym powinny odbywać coroczne szkolenie z zakresu BLS, ze szczególnym uwzględnieniem strategii oceń–zadzwoń–uciskaj (check–call–compress).
Edukacja w zakresie RKO powinna się rozpoczynać we wczesnym wieku (około 4. roku życia) i stopniowo się rozszerzać do kompleksowego szkolenia obejmującego uciskanie klatki piersiowej w wieku 10–12 lat, wentylację w wieku 14 lat oraz użycie AED w wieku 13–16 lat.
Dzieci, które ukończyły szkolenie, powinny być zachęcane do nauczania resuscytacji członków rodziny i bliskich, z założeniem przeszkolenia co najmniej dziesięciu osób w ciągu 2 tygodni. W celu maksymalizacji efektu takiej inicjatywy należy udostępnić zestawy do nauki RKO przeznaczone do użycia w domu.

W procesie nauczania pierwszej pomocy w ramach RKO należy wykorzystywać fantomy do nauki RKO oraz maski typu POCKET w przypadku wentylacji, w przypadku małych dzieci dopuszcza się wykorzystanie dużych maskotek, aby najmłodsi uczyli się uciskania klatki piersiowej.

Z uwagi na najważniejsze elementy propagowania zasad udzielania pierwszej pomocy oraz jakość w przekazywania wiedzy i umiejętności, Zespół rekomenduje, aby skupić się na najważniejszych elementach:

ocena bezpieczeństwa – czy jest bezpiecznie, jeśli nie to wzywam służby i opisuje niebezpieczeństwo,
sprawdzenie przytomności – poklepanie po ramieniu i zapytanie czy wszystko w porządku?,
wezwanie pomocy – nr 999 jeśli potrzebujemy tylko ZRM, nr 112 w innych przypadkach,
sprawdzenie oddechu – odchylenie głowy i podbródka, sprawdzenie przez 10 sek. patrz, słuchaj i czuj,
jakość uciskania klatki piersiowej – środek klatki piersiowej (na mostku), głębokość min. 5 – max. 6 cm, tempo 100 – 120/ min. oraz relaksacja (czyli rozprężenie klatki piersiowej),
szybkie podłączenie defibrylatora AED – włączenie urządzenia, słuchania poleceń oraz naklejenie elektrod zgodnie z rysunkami.
w przypadku krwotoku – wykonanie ucisku bezpośredniego oraz wykonanie opatrunku uciskowego, kiedy krwotok ustąpi. Nie należy dokładać kolejnej warstwy opatrunku, tylko założyć opaskę zaciskową, jeśli krwotok nie ustąpi po użyciu ucisku bezpośredniego,
założenie opaski opaski zaciskowej 5-6 cm powyżej rany, nie na stawie. W przypadku działań taktycznych ciasno i wysoko. Laik ma założyć opaskę, aby zatamować krwotok, dlatego nie zaleca się mówić o konwersji opaski.
ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej,

Nie zaleca się przekazywania laikom wiedzy i umiejętności z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy czyli:

sprawdzenie tętna,
stabilizacji głowy,
wykorzystania worka samorozprężalnego,
wykorzystania szyn Kramera,
wykorzystanie kołnierza ortopedycznego,
wykorzystanie deski ortopedycznej. Z uwagi na bezpieczeństwo dzieci nie zaleca się przypinania ich do deski oraz obracania deski z przypiętym pozorantem.
oceny bodźca bólowego
podawania tlenu

Podczas kursów kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz innych (np. TCCC) zdarza się, że firmy szkoleniowe mówią strażakom, że KPP uprawnia do prowadzenia szkoleń z pierwszej pomocy. Jednak w programie szkolenia KPP nie ma tematyki dotyczącej metodyki i dydaktyki nauczania.

Warto pamiętać, że jakość przekazywanej wiedzy i umiejętności laikom przez strażaków ochotnikom może być przyczynić się do uratowania życia. Natomiast błędne nauczanie pierwszej pomocy zmniejsza szanse na przeżycie oraz negatywnie wpływa na wizerunek ochotniczych straży pożarnych.

Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP w ramach Programu Pierwszy Ratownik utworzył kurs instruktora pierwszej pomocy, podczas którego strażacy uczą się jak nauczać pierwszej pomocy. Jest to intensywny 2-dniowy kurs, podczas którego strażacy uczą się prowadzić zajęcia z pierwszej pomocy pod okiem doświadczonych szkoleniowców wg metodyki nauczania Akademii Pierwszego Ratownika zgodnej z Wytycznymi Europejskiej Rady Resuscytacji. Tego typu kursy mogą być finansowane przez samorząd. Szczegółowych informacji na temat kursu instruktorskiego mogą udzielić koordynatorzy wojewódzcy Programu Pierwszy Ratownik.

Zespół stały ds. Programu Pierwszy Ratownik

Marcin Fleischer
koordynator krajowy ds. Programu Pierwszy Ratownik
ratownik medyczny