Synagoga: świątynia Księgi – spacer żydowskimi śladami Konina
Za nami pierwsze wydarzenie z cyklu poświęconego wielokulturowości Konina i twórczości Władysława Reymonta, realizowanego w ramach projektu OD(NOWA) Reymont. Tematem przewodnim serii są różnorodne grupy etniczne przedstawione w „Ziemi obiecanej” oraz dziedzictwo kulturowe naszego miasta. W programie przewidziano m.in. spacery historyczne, prelekcję oraz wystawy. Udział we wszystkich wydarzeniach jest bezpłatny.
Pierwszym wydarzeniem był spacer historyczny pt. „Synagoga: świątynia Księgi – spacer żydowskimi śladami”, który odbył się 30 lipca 2025 r. Grupę ponad 60 osób poprowadził Damian Kruczkowski – dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Koninie, historyk i znawca lokalnych dziejów.
Tytuł spaceru odwoływał się do znaczenia synagogi jako miejsca duchowego dzięki obecności zwojów Tory. Jak podkreślał prowadzący, po wyniesieniu ich z budynku, traci on sakralną funkcję, pozostając ważnym świadectwem historii i pamięci.
Spacer rozpoczął się przy dawnej synagodze przy ul. Mickiewicza, zbudowanej w latach 1825–1829. Tam uczestnicy usłyszeli opowieść o długiej obecności Żydów w Koninie. Kolejne przystanki to m.in. plac Zamkowy i kamienica, w której mieszkał ostatni koniński rabin Jakub Lipszyc, zamordowany przez Niemców w 1942 r. Szczególną uwagę poświęcono dramatycznym wydarzeniom, takim jak palenie żydowskich ksiąg.
Podczas spaceru przywołano fakty z życia społeczności żydowskiej – przed wojną Żydzi stanowili blisko połowę mieszkańców miasta, prowadzili zakłady rzemieślnicze, sklepy, młyny czy drukarnie. Uczestnicy odwiedzili też zachowane kuczki – drewniane przybudówki do obchodzenia święta Sukot – oraz miejsca pamięci, m.in. Dom Zemełki, gdzie 22 września 1939 r. doszło do publicznej egzekucji.
Jednym z ciekawszych epizodów spaceru była historia mezuzy, znalezionej przy ul. 3 Maja ponad 50 lat temu, a przekazanej w 2021 roku do konińskiej biblioteki. Spacer zakończył się przy dawnym gimnazjum żydowskim na ul. Wodnej, gdzie wspomniano ważne postacie: prof. Józefa Lewandowskiego, nauczycielkę Janinę Ryczke, właściciela pierwszego kina w Koninie Mojsze Kapłana, oraz powstańców z gett: Frankę Beatus, Michała Strykowskiego, Rywkę Glanc.
Damian Kruczkowski przybliżył kulturę Konina sprzed stu lat – miasta wielu wyznań, w którym religie współistniały bez większych konfliktów. – To z pewnością nie była idylla, ale nie ma wzmianki o pogromach czy pobiciach – podkreślił.
W konińskiej bibliotece można wypożyczyć książki przybliżające żydowską historię miasta, jak:
📖 Uporczywe echo Theo Richmonda
📖 Cztery dni w Atlantydzie Józefa Lewandowskiego, na podstawie której Andrzej Moś nakręcił film.
Kolejne wydarzenia w cyklu OD(NOWA) Reymont:
📌 11 sierpnia (poniedziałek), godz. 11:00
🧭 Spacer historyczny: „Z Reymontem u Reymonda w Koninie – śladami konińskich fabrykantów”
→ Start: Pałac Reymonda, ul. Wojska Polskiego 7
📌 19 sierpnia (wtorek), godz. 17:00
🧠 Prelekcja: „Historia rodu Reymondów”
→ Miejsce: Pałac Reymonda, ul. Wojska Polskiego 7
📌 Od 20 sierpnia – wystawy w MBP w Koninie:
🖼 „Różne grupy etniczne w Ziemi obiecanej Reymonta i historia wielokulturowego Konina”
🖼 „Historia przemysłowego Konina w duchu Ziemi obiecanej Władysława Reymonta”
Opracowanie oraz zdjęcia: Justyna Zacharek, MBP w Koninie
Opublikuj komentarz