Prezes PKP S.A.: „Bez taniej energii kolej nie jest w stanie konkurować z innymi środkami transportu”

„Trzydzieści lat temu ludzie jeździli koleją, bo musieli – dziś jeżdżą, bo chcą. Żeby kolej była środkiem transportu pierwszego wyboru, musi zwiększyć swoją dostępność, atrakcyjność” – podkreślił Alan Beroud, prezes zarządu PKP S.A, podczas konferencji „Konkurencyjność transportu kolejowego – wyzwanie i konieczność”, która odbyła się 28 kwietnia 2025 r. we Wrocławiu, w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej.

Uczestnicy spotkania – przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury (organizatora wydarzenia), przedsiębiorstw kolejowych, organizacji branżowych z państw UE – dyskutowali o perspektywach rozwoju kolei dużych prędkości; modelach finansowania i inwestycjach w infrastrukturę kolejową; wyzwaniach i korzyściach związanych z liberalizacją rynku kolejowego, a także o rozwoju połączeń transgranicznych w Europie.

Minister infrastruktury Dariusz Klimczak, otwierając debatę, wskazał na konieczność znoszenia barier prawnych i administracyjnych.

„Deregulacja jest kluczem nie tylko w przypadku kwestii przepustowości kolei w Unii Europejskiej, ale w każdym aspekcie gospodarki – a kolej jest jednym z istotnych elementów gospodarki każdego z państw Europy” – argumentował Dariusz Klimczak.

Minister podkreślił również, że odporna infrastruktura kolejowa wzmacnia bezpieczeństwo kraju, gdy za wschodnią granicą Polski toczy się wojna.

„Ta wojna wiele nas nauczyła, pokazała aspekty, na które musimy zwrócić uwagę. Dziś o podwójnym znaczeniu infrastruktury kolejowej i jej odporności, a także o cyberbezpieczeństwie rozmawiamy na każdym spotkaniu” – podkreślił minister infrastruktury.

O konieczności zmian przepisów mówił podczas panelu „Wielowymiarowa konkurencyjność kolei” prof. Bogusław Liberadzki, były wiceprezydent European Parliament and Member of TRAN Committee.

„20 proc. obowiązujących przepisów w przypadku poszczególnych linii kolejowych to przepisy europejskie, a 80 proc. własne. Spróbujmy usiąść razem i rozważyć, jakiego rodzaju regulacje europejskie, blokują rozwój kolei” – wyraził opinię prof. Bogusław Liberadzki.

Jego zdaniem powinna zostać powołana grupa ekspertów, której celem będzie opracowanie strategii „jak wyrwać kolei do przodu”.

Prezes PKP S.A. wyraził opinię, że kolej traci swoją konkurencyjność ze względu na rosnące ceny energii elektrycznej.

„Aż 30 proc. kosztów kolei pochłaniają koszty energii elektrycznej. Przy obecnych bardzo wysokich cenach tej energii nie jesteśmy w stanie konkurować z innymi środkami transportu. Potrzebujemy, aby Komisja Europejska to dostrzegła, ponieważ ten problem wymaga rozwiązania. Mamy nadzieję, że nasz głos zostanie usłyszany i będziemy mieli wpływ na to, w jaki sposób będzie to procedowane w Unii Europejskiej” – powiedział Alan Beroud.

Dodał, że system kolejowy – podobnie jak sektor energetyczny – powinien być projektowany w perspektywie długoterminowej.

„Trzydziestoletniej, pięćdziesięcioletniej, żeby tworzyć szkielet, do którego będzie dopasowana reszta transportu, zarówno pasażerskiego jak i towarowego. Nie możemy patrzeć w perspektywie pięciu lat, bo to nam po prostu nie wyjdzie” – argumentował Alan Beroud.

Szef DB AG dr Richard Lutz wskazał, że warunkiem dobrego funkcjonowania kolei i czynnikiem decydującym o jej przewadze konkurencyjnej nad innymi środkami transportu, jest sprawnie działająca infrastruktura. Dlatego niemieckie koleje planują duże inwestycje w poprawę infrastruktury. Zwłaszcza, że w Niemczech rośnie popyt na usługi kolejowe.

„Niemcy przeżywają dziś renesans kolei, ludzie chcą jeździć pociągami. Ale nasza infrastruktura jest przeciążona, a to ogranicza możliwość rozwoju, a także wpływa negatywnie na punktualność i niezawodność. Rozpoczęliśmy już restrukturyzację. W tej chwili pracujemy nad utrzymaniem naszej atrakcyjności kosztowej” – stwierdził szef DB AG.

Dodał, że infrastruktura kolejowa ma duże znaczenie także w kontekście wojny w Ukrainie.

„Czołg waży 62 tony, trudno przewozić go innym środkiem transportu niż kolej. Rozmawiamy o tym na poziomie rządowym. Mamy operatorów cargo, którzy mogą przewozić transporty wojskowe. Pocieszające jest to, że cywilne i wojskowe wykorzystanie kolei jest do siebie podobne” – podkreślił dr Richard Lutz.

Kristian Schmidt, dyrektor Land Transport, EC – DG MOVE, wskazał na wyzwanie, jakim dla europejskich kolei jest chińska konkurencja. Jego zdaniem przykład rynku motoryzacyjnego pokazuje, jakie błędy popełniła Europa.

„Musimy wykorzystać potencjał rynku, by się integrować. Straciliśmy przewagę wobec Chin, gdy przegapiliśmy wprowadzenie na rynek samochodów elektrycznych. Nie możemy tego błędu powtórzyć w przypadku kolei” – argumentował Kristian Schmidt.

Według niego kluczowe dla rozwoju kolei pytanie brzmi „czy Europejczycy potrafią zharmonizować swoje działania i po dziesiątkach lat funkcjonowania na zróżnicowanym rynku, mogą dobrze funkcjonować?”.

Na wyzwanie dotyczące konkurencji z Chinami wskazał również Enno Wiebe, sekretarz generalny Union des Industries Ferroviaires Européennes (UNIFE).

„Chińczycy bardzo szybko gonią Europę, są bardzo blisko naszych standardów i norm. Naszą przewagą jest innowacyjność i jakość” – wyraził opinię Enno Wiebe.

Wskazał też na konieczność uproszczenia przepisów.

„Małym i średnim firmom coraz trudniej zrozumieć przepisy rynku europejskiego. Musimy uprościć prawo, musimy lepiej harmonizować procesy i tworzyć rozwiązania szyte na miarę” – stwierdził Enno Wiebe.

Francois Davenne, dyrektor generalny International union of railways (UIC), wskazał, że koleje powinny postawić na innowacje, by obniżyć koszty i zwiększyć wydajność. Zapowiedział wdrażanie automatycznie sterowanych pociągów, a także wykorzystywanie sztucznej inteligencji.

„Potrzebujemy sieci 5G, ona jest dostępna na całym świecie, ale musimy się upewnić, że te rozwiązania są kompatybilne” – podkreślił Francois Davenne.

Nawiązał też do blackoutu, który ostatnio wydarzył się w Hiszpanii.

„Na coś takiego nie jesteśmy w stanie się przygotować. Trudno wysunąć lekcję z tego, co się stało. Nasze systemy stają się coraz bardziej skomplikowane, to ogromne liczby danych. Wszyscy pracujemy nad zwiększeniem niezawodności, nad bezpieczeństwem kolei” – wyraził opinię Francois Davenne.

Dr Alberto Mazzola, dyrektor wykonawczy Community of European Railways and Infrastructure Managers (CER), wskazał na różnice w cenach usług kolejowych.

„Do ceny trzeba doliczyć podatek VAT na poziomie około 20 proc., następnie podatek trakcyjny, stąd – jeśli chodzi o różnie kraje członkowskie – mamy spore różnice. Wiem, że niełatwo jest zmieniać te warunki, ale zdaje sobie również sprawę, że jest to konieczne” – argumentował dr Alberto Mazzola.

Prezes PKP S.A. Alan Beroud podkreślił podczas panelu „Kolej dużych prędkości w Europie – wyzwania i perspektywy”, że kolej dużych prędkości (KDP), realizująca przewozy dużej liczby pasażerów w krótkim czasie, to szansa lepszego skomunikowania ze sobą europejskich krajów.

„Kolej dużych prędkości to jest piękna idea, która może połączyć Europę, zbudować jeden silny organizm, bo kluczowa jest mobilność” – stwierdził prezes PKP S.A.

I jeszcze raz przywołał w dyskusji przykład chińskich kolei: „Chiny od 2007 roku wybudowały 45 tys. km >>high speedu<<. Przypomnę, że cała ilość infrastruktury kolejowej w Polsce to jest 19 tys. km, więc zdajemy sobie sprawę, w jakim tempie powinniśmy realizować te inwestycje, jako Europa, żebyśmy mogli dogonić Chiny” – wskazał prezes PKP S.A.

Piotr Rachwalski, członek zarządu Centralnego Portu Komunikacyjnego, podkreślił, że sprawna budowa kolei dużych prędkości wymaga dobrych rozwiązań prawnych i środowiskowych.

„Tradycyjna linia kolejowa skręca na 250-300 metrach, koleje dużych prędkości potrzebują do tego kilku tysięcy metrów. To wiąże się z koniecznością wykupu gruntów. Ale to tylko jedno z wyzwań, są także wymogi środowiskowe, jak choćby przejścia dla zwierząt” – powiedział Piotr Rachwalski.

Wiceminister infrastruktury Piotr Malepszak jako najważniejsze przesłanki do budowania KDP wskazał m.in. sytuacje, w których brakuje dobrego połączenia kolejowego, gdy jest potrzeba przewozu wysokich wolumenów oraz wyczerpaną przepustowość i niską podatność modernizacyjną istniejących połączeń.

Anne E. Jensen, koordynator korytarza TEN-T Baltic-Adriatic, podkreśliła, że proces finansowania KDP w Europie, wymaga odpowiedniego prawa.

„Potrzebne będą spółki partnerstwa cywilnego, którym trzeba będzie zapewnić odpowiednie finansowanie. Musimy pozyskać pieniądze nie tylko z podatków, ale także zmobilizować system finansowy. To on pozwoli nam na wykreowanie odpowiednich środków” – podkreśliła Anne E. Jensen.

Źródło informacji: PAP MediaRoom